Son günlerde Midye zehirlenmesi ile gündeme gelen su ürünlerinde zehirlenme olaylarına karşı halkta bir korku oluşmuştu. Su ürünlerinin tüketimine yansımadı ama bu halktaki kuşku biraz olsun devam etmektedir.
Su ürünleri ile ilgili İskenderun Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknoloji Fakültesi dekanı Prof. Dr. Yasemin Bircan Yıldırım, Deniz Teknolojileri Bölüm Başkanı Beyza Ersoy Altun ve Su Ürünleri Mühendisliği bölümü Öğretim üyesi Dr. Alper Yanar ile deniz ürünleri, deniz kirliliği ve fakültenin deniz ürünlerindeki çeşitlilikleri görüştük.
Yıldırım Su ürünleri fakültesinin çalışmalarını ve hangi alanda çalışmalar yaptığı konusunda bilgileri bizimle paylaştı. Yine Altun su ürünlerinin zehirlenmelere neden olmasının sebeplerini açıkladı, Yanar da su ürünlerindeki mühendislik çalışmaları ve bu alandaki öğrenci yetiştirilmesindeki konuları değerlendirdi.
Prof.Dr. Yasemin Bircan Yıldırım (İskenderun Teknik Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknoloji Fakültesi Dekanı)
Fakültemizde 4 tane bilim dalı var, su ürünleri mühendisliği, üniversitemiz ve fakültemiz Doğu Akdeniz bölgesinde iskenderun’da yer almaktadır. Biz denizcilik açısından çok önemli bir konumdayız. Denize gelen su ve deniz suyu ile ilgili her türlü çalışmaları ve değerlendirmeleri yapmaktayız. Fakültemizde donanımlı ve genç kadromuz bulunmaktadır. Üniversitemizin desteği ile TÜBİTAK, KOSGEP, Paydaşlar, ticaret odaları, yerel yönetimlerle birlikte ortak çalışmalar yapmaktayız. Su ürünleri mühendisliği çok önemli pozisyonda ve son zamanlarda gıda zehirlenmeleri olmakta bu alanda da çalışmalar yürütmekteyiz. Yakın zamanda bu tür çalışmaları kamuoyu ile paylaşacağız.
Prof.Dr.Beyza Ersoy Altun ( İskenderun Teknik Üniversitesi Deniz Teknolojileri Bölüm Başkanı)
Son dönemde ülkemizin gündemine hızla oturan gıda zehirlenmeleri; gıda güvenliğinin ulusal bir öncelik olarak ele alınması gerektiğini bir kez daha ortaya koymaktadır.
Gıda güvenliği, üreticiden tüketiciye uzanan zincirin her aşamasında titizlikle üzerinde durulması gereken bir alandır.
Gıda zehirlenmeleri genellikle gıdaya bulaşmış olan bakteri, (Salmonella, shigella, stafilokok, E. coli, Listeria) virüs, parazitlerin yada toksinlerin tüketilmesi sonucu ortaya çıkar. Bulantı, kusma, karın ağrısı ve ishal şeklinde kendini gösterir. Bunun yanısıra bağışıklık sistemi düşük olan insanlar, yaşlılar ve çocuklarda ölümle sonuçlanabilir.
Son günlerde en sık duyduğumuz zehirlenme vakaları arasında tavuk, balık, sakatat, midye, patates, pirinç ve süt ürünleri tüketiminden kaynaklanan zehirlenmeler yer almaktadır.
Bahsettiğimiz bu yiyecekler biyokimyasal yapıları nedeni ile çok çabuk bozulabilen, raf ömrü kısa olan yiyeceklerdir.
Bu zehirlenmelerin altında yatan temel sebep gıda güvenliği ilkelerine uyulmamasıdır.
Yetersiz Pişirme
Çapraz bulaşma
Uygun olmayan depolama
Soğuk zincirin kırılması
Temizlik ve hijyen kurallarına uyulmaması gibi hatalı davranışlar bu zehirlenmelerde ön plana çıkmaktadır.
Özellikle yüksek besin değeri ve hassas biyokimyasal yapıya sahip olan su ürünleri gıda güvenliği açısından özel bir dikkat gerektirmektedir.
Balıklar, yumuşakçalar ve kabuklu su ürünleri doğaları gereği diğer gıdalara göre çok daha hızlı bozulurlar ve gıda zehirlenmelerine sebep olurlar. Bu ürünler arasında levrek, uskumru, ton balığı, yengeç, midye ve istiridye ön sırada yer almaktadır.
Balık tüketiminden kaynaklanan zehirlenmelerde
Civa ve diğer ağır metallerin sebep olduğu ağır metal zehirlenmeleri ve
Histamin zehirlenmesi ön sırada yer alır.
Histamin zehirlenmesi özellikle uskumru, ton, palamut gibi balıkların yakalandıktan sonra hızla soğutulmaması ve tüketilinceye kadar soğukta muhafaza edilmemesi sonucu ortaya çıkan bakterilerin balık etindeki histidin aminoasidini parçalayarak histamin adı verilen bir maddeye dönüştürmesi sonucunda ortaya çıkar. Aşırı histamin içeren bayat balıkların tüketilmesi oldukça tehlikelidir.
Yine son günlerde sıkça duyduğumuz zehirlenmelerden bir tanesi de midye zehirlenmeleridir.
Midyeler deniz suyunu filtre ederek beslendikleri için zararlı mikroorganizmaları ve toksinleri özelikle deniz suyundaki bazı mikroalglerin (dinoflagellat) ürettiği toksinleri bünyelerinde biriktirerek zehirlenmelere neden olabilirler. Bu nedenle midyelerin kaynağı bilinen temiz sulardan toplanması ve depurasyon işlemi uygulanması çok önemlidir.
Depurasyon işlemi canlı midyelerin toplandıktan sonra temiz su içeren tanklar içerisinde 24 saat bekletilerek kirlerinden arındırılması işlemidir.
Çoğu zaman ölümle sonuçlanabilen gıda zehirlenmeleri bir kader değildir. Gıda güvenliği ilkelerine bağlı kalarak ve bilinçli bir tüketici davranışıyla hareket ederek gıda zehirlenmelerine engel olabiliriz.
Sonuç olarak kamu kurumları, sektör çalışanları ve temsilcileri ile tüketici bireylerin gıda güvenliği konusunda eğitim ve bilinçlendirilme çalışmaları hızla arttırılmalı ve gıda üretim ve satış yerlerinde gerekli denetimler özenle yapılmalıdır.
Dr.Alper Yanar ( İskenderun Teknik Üniversitesi Su Ürünleri Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi)
Bizim bölüm Üniversitenin su altı müzesi bölümüdür. Bizim bölüm denizde yaşayamayacak olanların hem eğitim amaçlı hem de halkla paylaşmak için böyle deniz ürünlerinden bir müze kurduk. Öğretim üyeleri birçok türü bizimle paylaştılar. Bilimsel anlamda elde ettiğimiz türleri tekrar yaşayamayacak olan türleri uygun koşullarda işleyerek sergilemeye açtık. Müzedekiler öldürülen türler değil, yaşamlarını sürdüremeyecek olan türlerdendir. Biz doğa bilinci ile hareket eden, doğadaki yaşamı destekleyen bir fakülteyiz. Bizim müzede bir oluklu balina yavrusu ve en büyüklerdendir. Bunun uzunluğu ise 11 metre bu sadece bir yavru, bu yavru 2016 yılında kıyıya vurduğunda bize gelen bilgi üzerine biz fakültemizin bahçesine gömdük ve organik maddelerin ayrışmasını sağladık. Müzemizde birçok tür var, balıklar, kabuklular, omurgasız canlılar, biz bu koleksiyonu fakülte dışında toplumla paylaşıyoruz. Buraya birçok okul ve halktan ziyaretçilerimiz olmaktadır. Özellikle gençlerimiz, çocuklarımız bu müzeyi ve müze içindekileri gördüklerinde heyecan duyuyorlar. Biz bu alanda çalışmaları sürdürüyoruz.
HÜSEYİN GÜLER
İSKENDERUN
