Gümrük Müşavirinin kusurlu halleri
Gümrük mevzuatının doğru bir şekilde uygulanmasında ve iş insanlarımızın yükünün azaltılmasında önemli bir yeri olan, dış ticaret işlemlerinde kamu idaresi ile özel sektör arasında köprü vazifesi gören Gümrük Müşavirliği Mesleği ülkemizde köklü bir geçmişe sahiptir, 1909 tarihlidir. Ama hala meslek yasası yoktur, meslek odası çatısı altında örgütlenemiyor, birlik kuramıyor. Gümrük müşavirleri serbest meslek erbabı olsa da gümrük çalışanı gibi algılanıyor. 113 yaşındaki mesleğin hala gerçek statüsü belli değildir.
Geçenlerde Ticaret Bakan Yardımcısı Rıza Tuna TURAGFAY imzası ile Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün 2022/8 sayılı Genelgesi yayımlandı. Efendim, Gümrük Kanunu’nun Geçici 6 ncı maddesi kapsamında, bölge müdürlüklerince hazırlanan dosyalara istinaden; bölge müdürlükleri ile Merkez ve Yüksek Disiplin Kurullarınca verilen disiplin cezaları ile ilgili olarak, meslek mensuplarının başvurusu üzerine açılan idari davalar genellikle Ticaret Bakanlığı aleyhine sonuçlanıyormuş…
Eeee! Elbette bir sebebi vardır, değil mi? Bölge Müdürlükleri ile Merkez veya Yüksek Disiplin Kurullarınca verilen kararlar; objektif ya da adil değilse mahkemeler ne yapsın. Merkez ve Yüksek Disiplin Kurulu üyeleri hukuka aykırı ya da keyfi karar vermiş olamazlar mı?
Bakan yardımcısı öyle demiyor: Yok efendim, disiplin cezası verilirken usul yönünden eksiklikler oluyormuş. Bakanlığımız aleyhine sonuçlanan mahkeme kararlarında genel itibariyle; disiplin hukukunun temel ilkeleri gereğince disiplin cezası verilebilmesi için kusurlu halin tespitinden sonra, belli süreler içinde ilgili gümrük müşaviri veya yardımcısı hakkında tarafsız bir soruşturmacı görevlendirilerek disiplin soruşturmasının açılması, söz konusu soruşturmada gümrük müşaviri veya yardımcısının lehine ve aleyhine olan tüm delillerin toplanarak ekleriyle birlikte bir soruşturma raporunun oluşturulması, bu raporun ilgilisine tebliğ edilerek savunma hakkını kullanmasının sağlanması ve bu yolla gümrük müşaviri veya müşavir yardımcısının hangi fiili, nerede, ne zaman, nasıl, ne şekilde işlediğinin somut, hukuken kabil edilebilir ve delilleriyle birlikte şüpheye yer vermeyecek açıklıkta ortaya konulması, nihayetinde, bu rapora istinaden yetkili disiplin amiri veya disiplin kurulu tarafından ilgiliye disiplin cezası verilip verilmeyeceği hususunda bir karar alınması gerektiği belirtiliyormuş…
Demek ki; bugüne kadar gümrük müşaviri veya gümrük müşavir yardımcısının hangi fiili, nerede, ne zaman, nasıl, ne şekilde işlediği somut, hukuken kabul edilebilir ve delilleriyle birlikte şüpheye yer vermeyecek açıklıkta ortaya konulmadan birilerine disiplin cezası verilmiş ki, mahkemeler böyle bir karar almak durumunda kalmışlar. Mahkemeler, idarenin keyfi işlemlerine ‘DUR’ demişler.
Eeee, gümrüklerde vicdansız yöneticiler olur da, mahkemelerde vicdanlı hâkimler olmaz mı?
Söz konusu Genelge uyarınca ve bundan böyle Gümrük Müşavir ve Yardımcıları hakkında Gümrük Kanunu’nun Geçici 6 ncı gereğince verilen cezalara ait önemli bir hukuki eksiklik giderilmiş olacakmış…
Yeni düzenleme ile artık araştırmacı tayin edilmeden uyarma/kınama/geçici olarak mesleki faaliyetten alıkoyma ve meslekten ihraç cezaları verilemeyecekmiş…
Bu gibi durumlarda öncelikle en az Gümrük Müdür Yardımcısı seviyesinde atanan bir soruşturmacı/muhakkik tarafından gerekli araştırma yapılıp, deliller toplanıp rapora bağlandıktan sonra fiile uygun ceza teklif edilerek süreç devam ettirilecekmiş…
Böylece usule ait eksiklik giderilmiş olacağı için, bundan sonra Gümrük Müşaviri ve yardımcılarının haklarında açılan mesleki ceza davalarını usul yönünden kazanmaları pek mümkün olamayacakmış…
Çünkü bugüne kadar, birçok dava içerik itibariyle cezayı gerektirdiği halde usulden bozuluyormuş ve içerik haklı olsa bile Bakanlık bu davaları kaybediyormuş…
Bu yeni düzenleme ile bundan sonraki süreçte daha önce yapılan usul hataları giderilmiş olacak ve böylece Gümrük Müşaviri ve yardımcılarının dava kazanması önlenmiş olacakmış…
Ve bundan sonraki süreçte kusurlu halin tespiti gümrük müdürü tarafından görevlendirilecek en az müdür yardımcısı seviyesindeki soruşturmacı/muhakkik tarafından yapılacakmış… Sonra da o müdür yardımcısının düzenleyeceği rapora istinaden, disiplin cezası uygulamasını gerektirir durumlarda, Muhakkik/Soruşturma Raporu ilgisine tebliğ edilip savunmasının alınarak işlemin sonuçlandırılması gerekiyormuş.
Böyle emretmiş Ticaret Bakan yardımcısı Rıza Tuna TURAGAY!
Disiplin hukukunun temel ilkeleri gereğince disiplin cezası verilebilmesi için kusurlu halin tespitinin bağımsız ve tarafsız bir görevli tarafından yapılması gerekiyormuş…
Muhakkik/Soruşturmacı olarak görevlendirilecek gümrük müdür yardımcısı bağımsız ve tarafsız davranması, objektif kriterlere göre raporlara düzenlemesi mümkün müdür? Tayin edilen soruşturmacı/muhakkik gerçeğe aykırı rapor düzenlerse ne olacak? Gümrük müşavirinin kusurlu halleri olur da gümrük personelinin kusurlu halleri olmaz mı?
Gümrük Müşaviri ve Gümrük Müşavir Yardımcıları memur değildir! Bugüne kadar karar verirken, Gümrük Müfettişlerinin raporlarını bile dikkate almayan Merkez ve Yüksek Disiplin Kurulu üyeleri, bundan böyle Gümrük Müdür Yardımcısı tarafından düzenlenecek rapora dikkate alacak mıdır? Bakan yardımcısına hatırlatmakta fayda var: Gümrük net değilse, derttir!
Mehmet Çardak
Araştırmacı Yazar
m-cardak@windowslive.com