Ak yalanlar!
Saygıdeğer okurlarım!
Cumhurbaşkanı Erdoğan, günler öncesinden ipuçlarını verdiği ve herkesin merakla beklediği müjdeyi 21 Ağustos 2020 Cuma günü açıkladı. Erdoğan, Türkiye tarihinin en büyük doğalgaz keşfinin Karadeniz’de yapıldığını müjdeledi. Fatih sondaj gemisinin 20 Temmuz 2020’de başladığı Tuna 1 Kuyusu sondajında 320 milyar metreküp doğalgaz rezervi keşfedildiğini duyurdu. Tabii ki keşfedilen 320 milyar metreküp rezerv henüz kanıtlanmamıştır, tahminidir.
Keşfedilen doğalgaz rezervinin 2023 yılında kullanılma sunulması hedefleniyor. Müjdenin en az 6-7 yıla kadar ekonomiye katkısının olmayacağı kesin ama inşallah açıklanan rezerv ve hedefler gerçekçidir! Aslında Karadeniz’de keşfedilen 320 metreküp doğalgaz rezervi dünya ölçeğinde mütevazı bir rakamdır. Sondajının yapılıp yapılmayacağı tartışmalıdır. Yıllardır Türkiye’yi sevindiren doğalgaz keşifleri yaşıyoruz ama keşfedilen rezervleri kullanıma sunamıyoruz.
Ayrıca müjde kamuoyu beklentisini karşılamamıştır. Çünkü açılan tek bir kuyudan hareketle keşfedildiği müjdelenen rezervdeki doğalgaz miktarı 800 milyar metreküpten bir anda 320 milyar metreküpe düşürülmüştür. Dolayısıyla da rezervin gerçek hacmi hala kuşkuludur ve muhtemel rezervin ekonomik olup olmadığı da belli değildir.
Üstelik üretim için ne kadar yatırım gerektirdiğini de bilen yok! Keşfedilen doğalgaz rezervinin kaç yıl sonra kullanılabileceği ise hepten meçhuldür. Ama bu bilinmezliklere ve fos çıkan önceki sayısız benzer müjdeye karşın, Malazgirt, Mohaç, Sakarya ve Büyük Taarruza eşitlenen şişkin bir balon, ‘tarihi müjde’ diye gökyüzüne fırlatılmıştır.
Şimdi iktidar, şatafatlı bir törenle açıklanan bu müjdeyi seçime giden süreçte ağzına sakız edecektir. 83 milyonu ipteki cambaza ya da gökteki kuşa baktıracak, balona bağladığı umutla doyurmaya çalışacaktır. Belki kimimiz ağzı açık ayran delisi gibi umutla, eşek ölmeden yetişecek yaz yoncasını bekleyecektir. 3 yıl sonraki seçimden vazgeçtik, önümüzdeki birkaç ayı dahi kurtarmaya muhtaç olan iktidarın niyeti ve ahaliden beklentisi budur.
Peki, bu ‘balon’ hedefine ulaşır mı? Öyle görünmüyor! Nitekim piyasalarda heyecan kısa sürmüştür. Haftalar öncesinden tertiplenmiş bir senaryonun Cuma namazı sonrası sergilenen son perdesinde verilen müjde borsayı ikna edememiştir. Kısacası, piyasalar gaza gelmemiştir.
Finans kapital güdümündeki küresel kapitalizm çağında ekonomi âleminin tepkisini ve hayatın acı gerçeğini ifşa eden en zalim göstergelerden biri borsadır. Borsa İstanbul güne 1.04 artışla 1.138 puandan başlamıştır. Gün içinde 1.141 puana kadar yükselen BIST 100 endeksi Erdoğan’ın açıklamasından sonra satışa geçmiştir. Endeks 1.106 puana kadar geriledikten sonra günü yüzde 1.50 düşüşle 1.109 puandan tamamlamıştır.
Yani, müjde verilmeden önce yükselen İstanbul Menkul Kıymetler Borsası’nda hisse senetleri çıktığı yerden düşmeye başlamıştır. Dolar ve Euro kurları ise yeniden eski yerine tırmanmıştır. Erdoğan, doğalgaz müjdesini açıklamaya başladığı dakikalarda dolar 7.17 lirayken, açıklamadan sonra yükselmiş ve 7.35’i görmüştür. Korkarım ki işin aslı uzmanlarca açıklandıkça, ülkeyi uçuruma götüren ve güvenilmezlikten beslenen bu süreç daha da hızlanacaktır. AKP iktidarının yaptıklarından halka düşen baskıdır, ekonomik darboğazdır. Ak yalanların halka başka verebileceği bir şey yoktur.
İktidar artık gelecek için bol bol boş vaatler satıyor! Arkası gelmeyen müjdeli yalanlar açıklıyor. Ama bu seferki rezerv keşfi seçim amaçlı görünmüyor. Piyasalarda gerek Merkez Bankası’nın net rezervinin, borç aldığı rezervlerin çıkarılması halinde durumunun ekside seyretmesi, gerekse derin bir yalnızlığa düşülmesinden kaynaklanan moral bozukluğu var. İktidarın oyları yüzde 30’a düşmüştür.
Ekranlardan da görüldüğü gibi Damat Bey defalarca övülmüştür. Damat da bu sayede Türkiye’nin dış ticaret açığı sorununun ortadan kalkacağını söylemiştir. Uzmanlara göre, beş yıla yakın bir ihtiyacı karşılayacak olan doğalgaz kaynağı 2023’ten sonra elde edileceğini varsayarsak, cari işlemler açığına elbette olumlu yansır. Ancak, söylendiği gibi, Karadeniz’de keşfedilen doğalgaz rezervi ne Türkiye’nin uzun yıllar boyunca tüketimini karşılayacak büyüklükte ne de cari açığın kapatılmasına imkân sağlayacak düzeydedir.
Çünkü Türkiye’nin son 10 yılda ortalama cari açığı 37 milyar dolar seviyesindedir. Keşfedilen sahadan elde edilecek gelir ise, Türkiye’nin cari açığının yalnızca yüzde 24’üne karşılık gelmektedir. Bahsedilen rezervin tamamı satılsa ve parası yarın gelse bile, bu yılki cari açık bile kapanmaz. Neden mi? Çünkü kronik cari açığın ana kalemini kâr ve faiz transferleri oluşturmaktadır.
AKP, 18 yıldır iktidardadır! Ülkenin dış borçları 470 milyar doları aşmıştır. AKP Genel Başkanı Erdoğan’ın “Türkiye’de en büyük doğalgaz keşfini Karadeniz’de gerçekleştirdik” diyerek açıkladığı doğalgaz rezervi, 2003’ten beri en az 30 kez petrol ve doğalgaz keşfedildiğine dair çok sayıda haber servis edilmiştir.
Yakın tarihte, özellikle seçimlerden önce gazete ve ajanslar doğalgaz, petrol ve kömür gibi enerji rezervlerinin tespit edildiği yönünde haberleri gündeme getirmiştir.
AKP iktidarı döneminde servis edilen tüm bu haberler doğruysa elbette ki seviniriz. Fatih Sismik Araştırma Gemisi’nin Karadeniz’de bayrağımızı dalgalandırması bile bizi gururlandırır. Çünkü enerji siyaset üstü bir konudur. Türkiye, yıllık 40 milyar metreküp doğalgaz sarf eden bir ülkedir. Enerji Piyasası Düzenleme Kurlu (EPDK) Ocak 2020 raporuna göre, Türkiye doğalgaz ithalatına yılda ortalama 13 milyar dolar ödemektedir. Keşfedilen doğalgaz rezervlerinin işletilmesi ile özellikle sanayi sektörü daha rekabetçi bir hale gelecektir.
Yukarıda bazı örnekleri verilen o kadar çok ‘Ak yalanlar’ müjdelendi ki bize, içimizdeki kuşkuyu bir türlü atamıyoruz. Aslında geçmiş yıllarda keşfedilen doğalgaz ve petrol rezervleriyle çoktan uçuşa geçtik bile. Ama her uçuşun bir inişi var. Ayrıca uçmak için kuş olmak gerekmiyor, küçük sevinçler olsun yeter!
Son söz: Uçmak için kanatlara değil, düşlere ihtiyaç vardır! Ya düşlerinin peşine düşmeyi seçersin ya da olanları kabullenmeyi. İyiliklerinle güçlenir, keşkelerinle tükenirsin! Karar senin…
Formun Üstü
MEHMET ÇARDAK