Bedelsiz aşı ithalatında ‘katakulli’ işler
Sevgili okurlarım! Bedelli ithalat, ithal edilen malların bedellerinin ithalattaki ödeme şekillerinden biriyle yurt dışına döviz transferi yapılarak gerçekleştirilen ithalattır.
Bedelsiz ithalat ise, ithal edilen mallar için yurt dışına herhangi bir döviz transferi yapılmadan gerçekleştirilen ithalattır.
Başka bir deyişle bedelsiz ithalat, bedeli için döviz transferi yapılmadan satın alınan şahsi ve ticari mahiyette eşyanın yurda ithalidir.
Kambiyo Mevzuatı gerektirmediği için, bedelsiz ithalat işlemleri ile ilgili olarak Kambiyo Müdürlüklerine herhangi bir bildirimde bulunulmaz.
Bedelsiz ithal işlemleri için öngörülen usul ve esaslar böyle…
Biliyorsunuz: Aylar önceden, Sağlık Bakanı, Çin’den gelecek ‘Sinovac’ aşısında aracı olmadığını açıklamıştı. Ama Çin’den bedelsiz olarak getirilen 1 milyon doz aşının, 30 Aralık 2020’de Ankara/Esenboğa Gümrüğü’nden gerçekleştirilen bedelsiz ithal işlemlerine bakılınca, gerçek durumun hiç de öyle olmadığı açıkça görülüyor.
Aşı ithalatında ‘aracı’ var. Aracı firma Merkezi Ankara’da olan ‘KEYMEN İLAÇ SANAYİ VE TİCARET A.Ş.’ adında bir firma. Gümrük işlemlerini takip eden gümrük müşavirliği firması da var. Gümrük beyannamesinde, beyan edilen ithale konu 1 milyon doz Çin menşeli aşının FOB kıymeti 16,085,736,00 ABD Doları. Söz konusu aşıların CİF kıymeti ise 123 milyon 387 bin 805 lira 40 kuruştur.
Ayrıca, beyana göre, aşı kıymetinin 4.085,736,00 ABD Doları peşin olarak ödenmiş. Ancak, bedelsiz olarak gelen 1 milyon aşı için, FOB kıymetinden geriye kalan 12 milyon doların yurt dışına transfer edilmemesi gerekiyor. Çünkü beyannamede açıkça ‘bedelsiz’ olarak beyan edilmiş…
Ayrıca, aracı firma tarafından, bedelsiz ithale konu aşılar için 1,290,850,00 TL navlun ücreti ve 920.627.75 Türk Lirası KDV ödendiği de görülüyor.
Aracı firmanın, ithal öncesi yaptığı masrafları ve bedelsiz ithal işlemleri esnasında gümrüğe ödediği ithal vergilerini devletten (Devlet malzeme Ofisi) istemesi, ticari faaliyetlerin gereğidir. Ancak, bedelsiz olarak ithal edilen aşıların yurtdışına herhangi bir transfer yapılmayacağı için, göndericisine ödenmeyen 12 milyon doların devlete fatura edilememesi gerekiyor.
Buradaki önemli nokta şudur: Gümrükteki beyana göre 1 milyon doz aşı Türkiye’ye bedelsiz olarak gönderilmiştir. Yani Türkiye, 1 milyon doz aşı yurda bedelsiz olarak ithal edilmiştir.
Bedelsiz olarak ithal edilen 1 milyon doz aşı için Çin’e aşı bedeli ödemeyecek. Ancak, aracı firma tarafından Devlet malzeme Ofisi’ne her dozu 12 dolardan fatura edilip edilmediğini bilmeden, bu konuda fazlaca yorum yapmak da istemiyorum.
Ancak, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun geçen haftaki Meclis Grup Toplantısı’nda dile getirdiği, “Çin’den gelen 1 milyon doz ücretsiz aşının Keymen Şirketi tarafından Devlet Malzeme Ofisi’ne her bir dozu 12 dolardan fatura edilip edilmediği” sorusuna Sağlık Bakanı gerçek dışı ve şaşırtıcı yanıtlar verdi. Hayret! Sağlık Bakanı Koca, ülkelerarası ticari sır olarak kalması gereken bilgilerin ifşa edildiğini söylüyor. Daha ötesi de var: Bakan ayrıca, Türkiye’nin aldığı 1 milyon doz aşının, dünyadaki bütün ülkelerin aldığı fiyattan en ucuza alan ülke olduğumuzu da söylüyor.
Ne demek bu?
Bakan açıkça, Çin’den bedelsiz olarak gelen aşıların aslında bedelli olduğunu itiraf ediyor. Bakan ayrıca, 1 milyon doz aşının sahte belge kullanılmak suretiyle gümrükten bedelsiz olarak ithal edildiğini de ifşa ediyor.
Ayrıca dürüst ve şeffaf yönetimlerde ‘ticari sır’ olmaz! Bedelsiz olarak ithali gerçekleşen 1 milyon adet aşının gümrüklenmiş değeri 124 milyon 308 bin 552 lira 15 kuruştur.
Sağlık Bakanının lafı eveleyip gevelemesine hiç gerek yok! Bakan açıkça milletin aklıyla alay ediyor. Mesele gayet açıktır. Vatandaşın, toplumsal bilgilenme hakkı var. Bilgilenme hakkı, demokratik toplum düzeninin olmazsa olmaz koşullarındandır. Şahsen ben, devlete vergi ödeyen sıradan bir vatandaş olarak iki konuda bilgilenmek istiyorum. Birinci sorum şudur: Keymen Firması, bedelsiz olarak ithal edilen 1 milyon doz aşının bedelini Devlet Malzeme Ofisi’ne kaç TL olarak fatura etmiştir?
Merak ettiğim ikinci konu ise şudur: Sağlık Bakanı Koca’nın dediği gibi, Çin Devleti’ne bu aşıların bedeli ödenmişse, Esenboğa Gümrüğü’nden neden ‘bedelsiz’ olarak ithal edilmiştir?
Devlet işlerinde ‘ticari sır’ olmaz! Hele ‘Devlet sırrı’ hiç olmaz! Zaten bu ülkede ‘Devlet Sırları’nı tanımlayan bir kanun da yok.
Dürüst ve şeffaf yönetimlerde ‘Katakulli’ olmaz! Erdemli bir yetkilinin ortaya çıkıp, şu bedelsiz aşı ithalatının gerçek yüzünü kamuoyuna açıklamalıdır. Vatandaşın yalan dolan, alavere dalavereye değil, acilen ‘Covıd 19’ aşısına ihtiyacı var!
Mehmet Çardak
Araştırmacı / Yazar
m-cardak@windowslive.com