Cuma Hutbesi

Sevgili okurlarım! Bu yazım Bahadır Yasa’dan alıntıdır.  Beğenerek okuyacağınızı düşünüyorum.

1932 yılının Aralık ayı, günlerden perşembe… Ankara’da müthiş bir kış var. Gazi’nin sofrasında, yakın arkadaşlarının yanı sıra bazı gazeteciler ve üniversite hocaları bulunuyor. Yemekler yenmiş, ülke sorunları ile ilgili heyecanlı tartışmalar yapılmış, konular enine boyuna konuşulmuş, saatlerin ilerlemesiyle iş sohbete, muhabbete dönüşmüş. İşte böyle mutluluk dolu bir gecenin sonlarına doğru, Gazi yanında oturan Salih (Bozok) Bey’e dönerek sorar: “ Çocuk, yarın günlerden ne?” Salih Bey cevap verir:  “Cuma, Paşa Hazretleri” Gazi Paşa sormaya devam eder:  -“Yarın Hacı Bayram Camisi’nde Cuma hutbesini kim okuyacak?” Salih (Bozok) Bey şaşkınlığını saklamaya çalışarak cevap verir. “Bilemiyorum Paşa Hazretleri”. Atatürk talimatını verir: “Peki. Şimdi birini gönder caminin hocasını buraya davet edelim, misafirimiz olsun.”

 Saatler gece yarısını geçmiştir. Dışarıda müthiş bir ayaz vardır. O sırada Çankaya’dan Ulus’un Karaoğlan semtine yakın bir yerde bulunan Hacı Bayram Camisi’ne gitmek büyük bir meseledir, ama emir büyük yerdendir. Salih Bey hemen sofradan kalkar, bir araba temin edilir. Hoca köşke getirilir. Hoca Efendi’yi köşkün kapısında Salih Bey karşılar. Hocanın üstünde cüppe, başında takke, gözlerinde uyku mahmurluğu vardır. Salih (Bozok) Bey, kendisine hoş geldin dedikten sonra; “Hoca Efendi, arzu ederseniz kıyafetinizi değiştirelim. Benim elbiselerim size uyar. Gazi’nin huzuruna böyle çıkmasanız iyi olur” der. Hoca “Hayır” anlamında başını sallar. Salih Bey de fazla ısrarcı olmaz. Beraberce Gazi’nin sofrasının bulunduğu salona girerler. Mustafa Kemal, Hoca Efendi’yi güler yüzle karşılar, masasına buyur eder ve karşısına oturtur. Hocayı tanımaz, ama methini daha önceden duymuştur. Aydın ve zeki bir hoca olduğunu bilmektedir. Hoca’ya yakınlık gösterir, portakal suyu ikram eder, halini, hatırını, geçimini sorar. Hoca hayatından memnun olduğunu söyler, sohbet derinleşir. Masadakiler konuşulanları ilgiyle izlerler. Nihayet sıra Gazi’nin, Hoca’ya sormak istediği esas soruya gelir; “ Hoca Efendi, yarın cuma. Cuma hutbesinde vatandaşlarımıza neler anlatacaksınız?

Hoca hiç de beklemediği bu soru karşısında biraz şaşırır, ama belli etmemeye çalışır. Şaşıran sadece Hoca değildir. Sofranın konukları da aynı durumdadır. Hoca kendini toparlar ve cevap verir: “Cennetten ve cehennemden bahsedeceğim”.  Paşa:  “Güzel… Başka neler anlatacaksınız?” diyerek,  sormaya devam eder. Hoca: “Günahtan, sevaptan bahsedeceğim” diye cevaplar. Hoca Efendi zekidir, ama Gazi de ısrarlıdır. Gazi Hazretleri: ”Başka, başka neler anlatacaksınız Hoca Efendi?” diyerek, soru sormaya devam eder. Hoca: “Haramdan, helâlden bahsedeceğim” der! Gazi, Hoca Efendi’den beklediği ve istediği cevabı alamamıştır. Sofradakiler de Gazi’nin ısrarını anlayamamışlardır. Salon bir anda sessizliğe bürünür. Hiç kimsede çıt yoktur. Dışarıda yağan kar taneleri sanki sofranın üzerine düşmektedir. Herkes adeta buz kesilmiştir. Gazi’yi, yakından tanıyanlar, dışarıda esen fırtınanın çok daha fazlasının masanın etrafında ve Hoca’nın tepesinde eseceğini tahmin ediyorlardır. Bu fırtınadan kendilerine de pay düşeceğinin endişesi içindedirler, ama yanılırlar. Gazi sessizliği bozar:  “Hoca Efendi, elbette bunları anlatacaksınız. Halkı hurafe ve safsataya karşı uyaracaksınız. Bu sizin asli göreviniz. Ama bir başka göreviniz daha var ki, bu sizin ve sizin gibilerin esas görevidir. Savaştan çıkmış olan bu millete anlatacağınız başka şeyler de var. Asırlardan beri, kara cehalet içinde bırakılan bu asil halka, gerçekleri ve doğruları anlatmak sizin esas göreviniz olmalıdır. Camiler sadece yatılıp kalkılan yerler değildir. Camiler yalnız dinin değil, siz aydın hocalar sayesinde, doğruların, gerçeklerin, güzelliklerin konuşulup, tartışılıp öğrenildiği ilim ve irfan ocakları olmalıdır. Böyle olmasını da sizler sağlayacaksınız. Binlerce şehidimizin canları pahasına elde ettiğimiz hürriyet ve bağımsızlığımızın, cumhuriyetimizin, el birliği ile elde ettiğimiz devrimlerimizin nimetlerini halkımıza sizler anlatmayacaksınız da kimler anlatacak? Eski harflerin gidip yeni harflerinin geldiğini, okkanın gidip, kilonun geldiğini, arşının gidip metrenin geldiğini, takkenin, cübbenin gidip medeni kıyafetin geldiğini, mecellenin gidip Medeni Kanun’un geldiğini halka sizler anlatmayacaksınız da kimler anlatacak?

Hoca dâhil herkesin başı öne eğilmiştir. Kimse Mustafa Kemal’in çakmak çakmak yanan gözlerinin içine bakmaya cesaret edemez. Saatler gibi geçen birkaç saniye sonra, Hoca Efendi yarı üzgün, yarı mahcup hafifçe başını kaldırır: “Haklısınız Paşa Hazretleri” der. Mustafa Kemal’in yüzü tekrar güler ve  “Hadi Hoca Efendi, göreyim seni. Cumhuriyetimizin geleceği, devrimlerimizin korunması açısından sizlere büyük görevler düşüyor” der. Sonra da Gazi, Salih Bey’e döner.” Salih Bey, bu gece Hoca Efendi misafirimiz olacak. Sen ve Ruşen Bey hocamızı cumhuriyetimizin nimetleri hakkında irşat edeceksiniz (aydınlatacaksınız, bilgilendireceksiniz) Hoca Efendi de yarın bu konularda halkı aydınlatacak. Sizler yarın Hoca Efendi’yi dinlemeye gideceksiniz.” Diye tembih eder.

Başta Hoca Efendi olmak üzere, Salih ve Ruşen beyler salondan çıkarken, Gazi dönerek sorar: “Hoca Efendi yarınki hutbenizi bu kıyafetle mi vereceksiniz?” der. Hoca: “ Evet. Paşa Hazretleri” diye cevaplar. Gazi bu cevap üzerine Salih Bey’e şu emri verir: “Salih Bey, hemen şimdi benim terzime haber verin, acele gelsin. Sizler Hoca’mızı bilgilendirirken, terzi de Hoca Efendi’ye güzel bir siyah elbise diksin. Cuma Hutbesine yetiştirsin. Hoca Efendi için bir çift siyah iskarpin ve siyah bir pardösüyü de temin etmeyi unutmayın”. O gece sabaha kadar her şey Gazi’nin dediği gibi yapılır. Cuma günü öğle hutbesinde akşam Çankaya Köşkü’nde bulunan bütün misafirler tam kadro bir halde camiye Hoca Efendi’yi dinlemeye gelmişlerdir. Hoca yeni ve şık kıyafeti ile minberde, gözleri kamaştıracak kadar ilgi çekicidir. Harika bir vaaz verir. Kurtuluş Savaşı’ndan, yapılan devrimlerden ve onların nimetlerinden tek tek bahseder. Anlattıkça coşar, coştukça anlatır. Dinleyiciler öylesine etkilenirler ki, gözyaşları alkışlara karışır. Hocayı herkes içtenlikle kutlar.

Bu hoca Sürmeneli Osman Hoca’dır. Atatürk ve devrimlerinin bir numaralı savunucusu olarak ömrünün sonuna kadar görevini yapmıştır.

Mehmet Çardak

Araştırmacı Yazar

m-cardak@windowslive.com