HATAY’DA ERKENCİ CİNS MANDALİNA HASADI DEVAM EDİYOR:

NARENCİYE REKOLTESİ BU SENE YÜZDE ELLİ DÜŞTÜ!

Adana, Mersin, Hatay ve Antalya gibi illerimiz turunçgil üretiminde öncü konumundadır. Hatay Turunçgiller üretiminin merkezi konumundaki Dörtyol ve Erzin ilçelerinde bu sene rekolte düşük ama fiyatlar yüksek şekilde sürmektedir.

Dörtyol ilçesinde Satsuma erkenci mandaline dalında kilosu 22 liradan satılmaktadır. Tüccarlar çeşitli illerde satışları yapmakta 26 liradan sattıklarını ifade ettiler. Giden sene rekoltenin yüksek olması ve tüccarın mandaline, portakal ve limon gibi ürünleri ya yok pahasına almış, ya da ürünler tarlada kalmıştı. Bu sene de ürün kıt ve yine üretici umduğunu bulamadı. Yani üreticinin cebine bu sene de para girmiyor. Satsuma mandalininiden sonraki mandaline fiyatları daha da yüksek olacağını en az bu ürünlerin kilosunun 30 liradan tarlada satılacağı çiftçiler tarafından ifade edildi. Yani bu sene mandalineyi halkımız biraz pahalı yiyecektir.

Giden sene portakal, limon, mandaline fiyatları yerde sürünüyordu, iki liradan alıcı bekledi yine olmadı, çoğu tarlada çürüdü ve Akdeniz Sineğinin oluşmasına neden oldu. Çiftçinin cebinde parası olmadığından bu sene bahçelerine yeterli bakımı yapamadı ve bu senede rekolte yarı, yarıya düştü.

Narenciye üretiminin plansızlık yüzünden her türlü zarar edilmekte ve üretimde bir disiplin olması üreticiyi üretim kalitesini ve Pazar sorununda çözüm olacağı fikri ağırlıktadır.

Dörtyol bahçesinde üreticilerle görüştük, tüccarla görüştük. Rekoltenin düşük olmasından üzülen var ama fiyatların iyi olmasının bu düşüklüğü dengeleyeceğini söyleyen üreticilerimiz de var.

Üreticiler özellikle narenciye üretimindeki kayıt dışılığa dikkat çektiler, yine bizim ülkemizde işçiliğin yüksek olması diğer narenciye üretimi yapan ülkelerle rekabet şansında etkili olduğunu belirttiler. Üreticiler dış pazarlarda önemli kayıplar olduğunu belirtiyorlar. Zamanla bu kayıplar üreticinin üretemez duruma getireceğini çünkü, dış Pazar olmadan ürünlerin iç pazarda tüketilmesinin mümkün olmadığını ifade ettiler.

Devletin planlama, dış Pazar ve üretimde yardım etmeden üreticilerin bu sorunların çözülmesinin mümkün olmadığını söylediler.

Bu günlerde erkenci Satsuma hasadının yapıldığı tarlalarda ve paketleme tesislerinde üreticilerle görüştük.

Ahmet Sefa Kazan ( Üretici ve Paketleme Tesisleri Sahibi)

Turunçgilin 2024-2025 hasat sezonundayız, bu sene rekolte çok düşük, geçen senenin rekoltesinin fazlalığı bu sene ciddi bir eksiklik olarak yansıdı. Birinci nedeni bu ikincisi ise giden sene 40 derecelerinin üzerinde havaları gördük, normal yaz sezonuna göre çok fazla sıcak geçirdik, tahmin ediyoruz, bunlar birleşince rekolteye müthiş bir etki yaptı. Bu sene bölgede standart üretiminin yarısından daha azdır. Bunun yanında üretim maliyetlerinin artması, işçilik maliyetlerinin artması, girdilerimizi artırdı ve 2024 ve 2025 senesi ihracat tonajına düşüşe neden oluyor. Biz gerek yurtiçi gerek yurtdışı pazarda Dörtyol bölgesi olarak fiyatlarda bir hayli pahalı kalıyoruz. Kesinlikle bu fiyatların yüksek olmasının üreticiye çok fazla getirisi olmadığını ve üreticinin yüksek dediği bu fiyatlarla bile çok yüksek paralar kazanmadığını düşünüyorum. Yine ikinci ayağında ticaretini yapan birisi olarak işçilik ve diğer giderlerin yüksek olması iç ve dış pazarda bir hayli yoruyor. Gerek meyvemizi dalındı, gerek ambalajlı şekilde satmaya çalışırken, ürünün az olmasına rağmen ürünün pazarlamasında bir akıcılık yoktur. Bizim aldığımız bilgiler ise bu işin ticaretini yapan insanların hallerimizde çok, çok giden senelere göre az olduğu bilgisidir. Burada yetkililere seslenelim: Türkiye bir üretim ülkesi, dünya pazarında yerimizi kayıp etmeyelim. En azından devlet yetkililerin girdi fiyatlarına desteklerini talep ediyoruz. Yoksa önümüzdeki senelerde üretici ihracatta çok kötü seneler yaşayabilir.

Devletin özellikle turunçgiller üzerinde bir düzenleme yapması gerekir. Özellikle işin ticaretinin disiplinsizliği, hep iç pazara hem de dış pazara yansımaktadır. Devletin bir planlama yapmasına bizim çok ihtiyacımız var. Üreticiler devletin organizatörlüğü olmadan sıkıntılarını aşamazlar. Ne yazık ki, bizim sektörümüz kayıt dışının hat safhada olduğu sektör, çok fazla üretici tüccarlar tarafından ısrarla mağdur ediliyor. Geçen sene ürün bol idi, tüccarla anlaştılar ama tüccar ikinci bir pazarlık yapıp, fiyatları düşürdü buna rağmen paralarını alamadılar. Ürünü bahçede kaldı, üretici ürünün parasını alıp cebine koyamadı, üretici geçen seneden borçlu kaldı, bu sene meyve az ve meyvesini daha yüksek satsa dahi, iki senelik kazanç çiftçinin cebine hiç para girmedi.

Özellikle limon üretiminde düşme yaşanmaktadır. Limon marketlerde iyi fiyat ama üreticisine asla para kazandırmıyor. Bu 4-5 senedir derinleşerek gelen bir problemdir. Biz dahil birçok üretici limonu kökünden keserek, üretimden vazgeçiyor. Aynı durum portakal üretiminde yaşanmaktadır ve insanlar üretmekten vazgeçiyorlar. Bizim ürettiğimiz ürün bahçede, seçilirken ve paketlenirken zaten yüzde elli fire vermektedir. Bu anlamda ürün suyu sıkılması, kabuğundan yararlanılması belki  çiftçinin durumunu düzeltir. Örnek, geçmişte öğrencilere devlet süt veriyordu, şimdi de meyve suyu verip, hem yavrularımız yararlanır, hem de biz ürünümüzü satmış oluruz.

İsmail Soylu ( Üretici)

Bizim bahçelerimizde giden seneye göre az tutanlar vardır, geçen sene narenciye üretimin bir kısmı başında kaldı, çürüdü. Bu sene hiçbir tanesi yerde kalmıyor, hepsi de satılıyor. Bu sene üretim az olduğundan satmada ve işçide sıkıntı yoktur. Çiftçi olarak bizim sorunumuz yok ama bazı yerlerde sudan ötürü, havanın yağışsız olmasından dolayı sıkıntı oldu. İşçilerimiz Güneydoğu ve Maraş gibi illerden gelip, bahçelerde narenciye bahçelerinde çalışıyorlar.

Ali Dik (Üretici ve Üretici ile Toptancı Arasındaki Satıcı)

Bu sene işlerimiz iyi gidiyor, narenciye üretiminde yüzde elli veya kırklık bir eksiklik var, üretimin düşüklüğünden ötürü iç piyasa ve yurt dışında satışlarımız iyi durumdadır. Gelecek yıl rekolte yüksek olursa üretici bir sıkıntı yaşar, yok yine düşük tutarsa ürünümüz elimizde kalmaz. Biz ürünleri iç piyasa olan Van, Ordu, İzmir gibi illerimize pazarlıyoruz. Yine dışarda Rusya’ya ihracat yapıyoruz. Biz bahçede dalında 22 liradan alıyor ve pazarda ise 26-27 lira kilosunu satıyoruz.

HÜSEYİN GÜLER